15. maí er alþjóðadagur fjölskyldunnar og af því tilefni er tilvalið að beina sjónum að mikilvægi fjölskyldumeðferðar en hún hefur ekki mikið verið í umræðunni.
Fjölskyldumeðferð er fyrir þá sem vilja bæta samskipti sín og tengsl við aðra og þangað leita meðal annars heilu fjölskyldurnar, systkini, mæðgin, pör og einstaklingar sem vilja eiga betri samskipti. Fjölskyldur eru grunneiningar samfélagsins og þær geta verið allskonar en eiga það sameiginlegt að vera hluti af því hvernig manneskur við erum. Góð tengsl í fjölskyldum hafa mikið forvarnargildi varðandi félagslega, líkamlega og andlega líðan. Samskipti innan fjölskyldna skipta oft miklu máli um hvernig fólki reiðir af þegar það lendir i áföllum eða veikindum. Þegar fólk lendir í raunum eða horfir yfir farin veg nefnir það oft fjölskylduna sem mikilvægasta stuðninginn í lífi sínu. Á sama hátt geta samskipti í fjölskyldum verið svo slæm að þau eru mannskemmandi. Sambönd og tengsl verða oft flókin og stundum erum við föst í neikvæðu mynstri, hefðum eða venjum sem erfitt er að komast frá, nema með aðstoð fagmanna. Oft þarf ekki nema fá viðtöl til þess að breyta venjum eða fá nýja sýn á vandann. Í hugmyndafræði fjölskyldumeðferðar er litið svo á að fjölskylda sé kerfi þar sem hver hefur áhrif á annan. Fjölskyldan leitast við að hafa jafnvægi með því að halda hegðun í sama farinu. Jafnvægið veitir öryggiskennd jafnvel þó það sé tilkomið á óæskilegan hátt. Bæði jákæðir og neikvæðir þættir einstaklinga hafa áhrif á tengslin milli aðila í fjölskyldunni. Meðferðin hjálpar til við að finna aðrar árangursríkar leiðir til að leysa vanda í samskiptum innan fjölskyldunnar.
Það er mikilvægt grípa inn í vanda sem fyrst og því teljum við að fjölskyldumeðferð ætti að standa til boða á þeim stöðum sem fjölskyldur leita eftir aðstoð til eins og t.d hjá félagsþjónustunni og heilsugæslunni. Félagsþjónusta telur það yfirleitt ekki vera hlutverk sitt að veita meðferð og er fólki því gjarnan vísað annað í slíka faglega aðstoð. Við sjáum að í því gæti falist töluvert hagræði fyrir bæði fjölskylduna sjálfa og þjónustukerfið ef veitt yrði fjölskyldumeðferð innan vébanda félagsþjónustunnar. Starfsfólk í félagsþjónustu er oft í góðri stöðu til þess að skanna vanda meðal annars vegna þess að þangað leita oft fjölskyldur með börn, sem eru ekki að leita annað. Ástæður fyrir því að leitað er til félagsþjónstu geta verið mjög mismunandi t.d. fjárhagsvandi foreldra, mætingarvandi barna í skóla, hvers konar félagslegur vandi, fötlun, ofbeldi og margt fleira. Við teljum mikilvægt að þegar tekist er á við vanda einstaklings sé tekið mið af fjölskyldu hans og því umhverfi sem hann kemur úr. Stuðningur í fjölskyldum og góð tengsl skipta miklu máli varðandi andlegt og líkamlegt heilbrigði allra sem í fjölskyldunni eru. Með möguleika á snemmtækri íhlutun er auðveldara að grípa inní áður en neikvæð mynstur festast í sessi. Fjölskyldumeðferð hefur því mikið forvarnargildi og þannig mætti hafa áhrif á neikvæða kynslóðatilfærslu.
Við sem þetta skrifum erum félagsráðgjafi og þroskaþjálfi og höfum menntað okkur til viðbótar í fjölskyldumeðferð. Í okkar huga er það ekki spurning að félagsþjónustan og heilsugæslan hvar sem er á landinu ættu að horfa meira til þess að ráða til sín sérmenntaða fjölskyldufræðinga í fjölskyldumeðferð. Slíkt myndi létta álagi og fyrirbyggja vanda bæði hjá fjölskyldum og þjónustukerfum.
Guðrún Birna Ólafsdóttir félagsráðgjafi og fjölskyldufræðingur
Erna Stefánsdóttir Þroskaþjálfi og fjölskyldufræðingur
Greinin er hluti af greinaröð í tilefni af alþjóðlegum degi fjölskyldunnar. Fleiri greinar um málefni fjölskyldunnar munu birtast á næstu dögum.